Skkn Phương pháp rèn luyện kĩ năng giúp học sinh lớp 2 viết đúng chính tả (nghe-viết)
PHẦN A. MỞ ĐẦU
1. Thực trạng của
vấn đề:
Trong chương trình Tiểu học, Tiếng Việt là một môn học quan
trọng. Chính tả là một trong sáu phân môn của môn Tiếng Việt. Chính tả giúp học
sinh hình thành năng lực và thói quen viết đúng chính tả, nói rộng hơn là năng
lực và thói quen viết đúng Tiếng Việt văn hóa, Tiếng Việt chuẩn mực. Viết đúng
chính tả mới đảm bảo cho người viết và đọc hiểu thống nhất về nội dung và thể
hiện được ý nghĩ, tình cảm của mình với nội dung đã viết.
Vì vậy, ở Tiểu học phân môn chính tả có vị
trí rất quan trọng. Bởi vì ở bậc Tiểu học là giai đoạn then chốt trong quá
trình hình thành kĩ năng chính tả cho học sinh. Càng quan trọng hơn đối với học
sinh lớp 2. Chính tả (nghe - viết) là bước khởi đầu nghe thầy đọc bằng lời,
viết lại thành chữ, tạo thành tiếng, câu, đoạn và bài…. Đây là bước đột phá mới
của các em. Bởi các em học lớp 1 chỉ
nhìn từng chữ rồi viết lại mà thôi.
Ngoài ra, dạy chính tả còn có nhiệm vụ kết hợp luyện tập chính
tả, với việc rèn luyện cách phát âm, củng cố nghĩa của từ, trau dồi về ngữ pháp
Tiếng Việt, góp phần phát triển một số thao tác tư duy. Dạy chính tả còn bồi
dưỡng một số đức tính, thái độ, tác phong làm việc chính xác, óc thẩm mỹ, lòng
tự trọng và tinh thần trách nhiệm. Bồi dưỡng các em lòng yêu quí tiếng Việt và
chữ viết tiếng Việt.
1.1. Đối với chương trình sách giáo khoa
Trong chương trình Tiểu học, tính chất của phân môn chính tả là
tính thực hành. Chỉ có thể hình thành kĩ năng, kĩ xảo chính tả cho học sinh
thông qua việc thực hành, luyện tập. Các đơn vị kiến thức, các quy tắc chính tả
mang tính chất lí thuyết không được bố trí trong tiết dạy riêng mà dạy lồng
trong hệ thống bài tập chính tả.
Nội dung bài tập chính tả sách giáo khoa vừa
thừa lại vừa thiếu đối với học sinh ở một địa phương nào đó. (Lỗi phát âm ở địa
phương này thì thừa, nhưng ở địa phương khác thì lại thiếu).
Mỗi tiết chính tả đều có phần bài tập, thời
gian dành cho giáo viên hướng dẫn và đọc cho học sinh nghe - viết trong một
tiết còn khiêm tốn. Đa phần giáo
viên
lồng ghép dạy trong các tiết tập đọc, tập làm văn,….Chính vì vậy, việc giúp học
sinh lớp 2 viết đúng chính tả (nghe - viết) là một vấn đề rất khó khăn.
- Hầu hết các em vừa hoàn thiện chương trình
lớp 1, vừa thoát khỏi giai đoạn học vần, các em chưa hiểu hết vị trí, tầm quan
trọng, tác dụng của phân môn chính tả nên chưa dành thời gian thích đáng đầu tư
cho kiến thức này.
- Các em chỉ mới nhìn bảng, sách giáo khoa
chép lại bài mà thôi. Giờ lại phải vừa nghe, vừa nhớ, vừa nhẩm và viết lại
tránh sao khỏi lúng túng hay thụ động. Từ đó tỏ ra vẻ yếu kém, thiếu tự tin.
- Một số em chưa đọc thông, viết thạo cũng
dẫn đến việc viết lệch lạc, sai sót, hoặc không thực hiện hết yêu cầu bài viết.
- Một số học sinh nói - viết còn theo tiếng
địa phương, chưa nắm vững quy tắc chính tả dẫn đến việc lơ là, thiếu tích cực
trong giờ học.
1.3. Đối với giáo viên
Giáo viên là một trong những nhân tố cần được xem xét trong quá
trình dạy học, là yếu tố phần lớn quyết
định sự thành công trong dạy - học. Khi nghiên cứu đề tài này, tôi nhận thấy
thực trạng về giáo viên như sau:
- Một số giáo viên ít đầu tư thời gian cho
việc nghiên cứu sâu sắc các kiến
thức dạy chính tả cho học sinh, đa phần chỉ lệ thuộc vào đáp án
trong sách hướng dẫn vì thế cũng chưa gây được hứng thú học tập cho học sinh.
- Chưa chú trọng đến việc luyện phát âm, viết đúng mẫu chữ cho
bản thân cũng như cho học sinh.
- Phân loại rõ rệt việc mắc lỗi thường xuyên về qui luật chính
tả hay phát âm của giáo viên đối với từng đối tượng học sinh còn lơ là, sợ cháy
giáo án.
- Hướng dẫn giải bài tập theo trình tự sách giáo khoa không đảm
bảo thời gian, phương pháp giải bài tập một chiều, khô khan chưa phát huy tính
tích cực, sáng tạo của học sinh.
- Cách dạy của giáo viên còn đơn điệu, ít tìm tòi cái mới, ít
tìm phương pháp gây hứng thú cho các em trong giờ học. Điều này ảnh hưởng không
tốt đến cách học và khả năng tiếp thu bài của học sinh.
Thực tế ở trường, phần lớn giáo viên luôn học hỏi, tìm tòi, suy nghĩ, tích cực nâng cao
kiến thức của mình để dạy cho học sinh. Đặc biệt là dạy chính tả (nghe - viết)
cho học sinh lớp 2 nhưng kết quả vẫn còn hạn chế. Vì điều kiện và khả năng có
hạn, tôi mạnh dạn xin trình bày kết quả nghiên cứu của mình thông qua đề tài Phương pháp rèn luyện kĩ năng giúp học sinh lớp 2 viết
đúng chính tả (nghe-viết).
2. Ý nghĩa và
tác dụng của giải pháp mới:
2.1. Ý nghĩa:
Giải pháp mới của
đề tài giúp học sinh đọc thông, viết thạo, nhận biết được vẻ đẹp của Tiếng
Việt, chữ viết Tiếng Việt. Đề tài này còn có ý nghĩa hình thành kĩ năng chính
tả. Nói rõ hơn, giúp học sinh hình thành năng lực và thói quen viết đúng chính
tả. Đặc biệt là giúp các em có một vốn kiến thức sâu sắc, chính xác về tiếng,
từ, câu…vận dụng kiến thức này một cách linh hoạt trong học tập và trong đời
sống hằng ngày.
2.2. Tác dụng của giải pháp mới:
Đề tài sẽ giúp
cho học sinh nắm vững chắc các kiến thức về âm, vần, từ và câu…không nhầm lẫn
các âm đầu, âm cuối, các vần, các dấu thanh trong tiếng, từ, nhận định đúng
tiếng trong từ, từ trong câu…Các em sẽ phân biệt đúng các tiếng có âm đầu là s
hay x,
là gi
hay d,
…các tiếng có âm cuối là t hay c; có g hay
không có g, v.v…Cách đọc, cách viết, cách sửa như thế nào là một điều cơ
bản, giúp học sinh viết đúng từ, câu và đúng văn bản. Rèn luyện cho học sinh
hiểu về từ, câu và văn bản đã viết một cách sâu sắc để các em vận dụng một cách
linh hoạt trong các môn học khác cũng như trong cuộc sống xã hội.
3. Phạm vi
nghiên cứu của đề tài:
Chủ yếu trong nội dung chương trình phân môn
chính tả (nghe - viết) lớp 2 và đặc biệt là những kiến thức của môn Tiếng Việt
nhằm cung cấp cho học sinh cái nhìn sâu sắc về tiếng, từ và câu,… cách sử dụng
tiếng, từ và câu thành thạo, nhuần nhuyễn, chính xác trong khi đọc, khi viết và
trong mọi hoàn cảnh.
II. Phương
pháp tiến hành:
1. Cơ sở lí
luận và thực tiễn:
1.1. Cơ sở lí
luận:
Một học sinh có thể xem là biết
đọc, biết viết, xong khi viết em không thể biết mình viết đúng hay chưa. Bởi lẽ
em chưa xác định được cách viết đúng (đúng chính tả) bằng sự tiếp nhận chính
xác âm thanh của lời nói. Chính tả thực chất là cách viết đúng theo cách phát
âm phổ biến của Tiếng Việt dựa trên cơ sở của từ. Nói cách khác, giữa cách đọc
và cách viết thống nhất với nhau. Đọc như thế nào, viết như thế ấy.
Chính vì vậy, việc viết đúng chính tả hết sức quan trọng. Nó không chỉ
giúp học sinh thể hiện đúng, đầy đủ và hay ý tưởng của mình. Nó còn làm cho
người đọc, người nghe hiểu được điều các em muốn bày tỏ. Nó còn giúp cho suy
nghĩ của học sinh ngày càng sâu sắc và
có hệ thống. Viết đúng chính tả là một nhân tố quan trọng góp phần hình thành
kiến thức và thể hiện kiến thức một cách có hệ thống cho học sinh. Chính vì
vậy, việc giúp học sinh viết đúng chính tả
là một vấn đề hết sức quan trọng.
1.2. Cơ sở
thực tiễn:
Trong nhiều năm qua, việc dạy chính tả cho học sinh lớp 2 viết đúng chính tả là một
vấn đề không đơn giản. Qua thực tế giảng dạy, tôi đã gặp không ít khó khăn.
Việc hướng dẫn, rèn luyện cho học sinh phát âm đúng, đọc trôi chảy, chú ý lắng
nghe, viết đúng chính tả còn mang tính chất máy móc, chưa sâu sắc, chưa mở rộng
cho các em nắm sâu kiến thức chính tả. Về phía học sinh thì mới hoàn thiện
chương trình lớp 1, các em mới đọc trơn được bài tập đọc ngắn, nhìn bảng hoặc
sách giáo khoa chép lại bài, các em chưa có thói quen nghe thầy đọc, nhớ, nhẩm
rồi viết lại bằng chữ cho đúng. Đây là bước khởi đầu bỡ ngỡ và cũng không ít
khó khăn cho học sinh. Bên cạnh bài viết còn có một số bài tập, giúp học sinh
luyện tập thêm, nhằm củng cố khắc sâu kiến thức và hình thành kĩ năng chính tả.
Học sinh chỉ biết viết, sửa lỗi, làm bài tập… mà không hiểu tại sao phải làm
như vậy, học sinh không có hứng thú trong học tập. Do vậy, việc hướng dẫn, rèn luyện
học sinh lớp 2 viết đúng chính tả (nghe-viết) là một vấn đề trăn trở cho các
giáo viên và ngay cả bản thân tôi.
Từ những lí do khách quan và chủ quan trên, thông qua việc học tập và giảng dạy trong những năm qua, tôi đã chọn đề tài này để nghiên cứu sâu hơn về cách hướng dẫn, rèn luyện kĩ năng viết đúng chính tả (nghe-viết) cho học sinh lớp 2 nhằm tìm ra được phương pháp, hình thức tổ chức phù hợp nhất, vận dụng tốt nhất cho quá trình giảng dạy.
LInk tải file word đầy đủ: Tải xuống